Л Дайнеко - Чалавек з брыльянтавым сэрцам (на белорусском языке)

Клёну зусiм выпадкова трапiла ў рукi газета. Ён прачытаў iнфармацыю i адчуў востры халодны сум, якi аж зазвiнеў у сэрцы. Клён падышоў да акна, глянуў на вулiцу. Нiчога асаблiвага ён там не ўбачыў. Быў шэры цьмяны дзень. Пырскаў рэдкi дожджык. Будынак камерцыйнага банка засланяў, здавалася, паўнеба. Дзе ж Вера? Што з ёй? Амаль аўтаматычна Клён пачаў апранацца, каб выйсцi на вулiцу. Але зазiрнула ў пакой мацi, сказала мяккiм, нейкiм лiслiвым голасам:

- Зараз я згатую табе каву.

- Дзякуй, не хачу, - буркнуў Клён.

- Але ж ты заўсёды яе любiў.

- Сёння не люблю.

Яны пiльна глянулi ў вочы адно адному, глянулi не як сын i мацi, а як двое даўно знаёмых людзей, якiх трошкi ўжо стамiла гэтае знаёмства.

- Чаго ж ты хочаш, Клён? - асцярожна пагладзiла Бярозка сынаву галаву, нiбы баючыся, што ён не дазволiць ёй зрабiць такое.

Ён не адхiлiў галаву, але з лёгкай раздражнёнасцю сказаў:

- Проста я хачу пайсцi на вулiцу. I ўсё. Цi, можа, я не маю на гэта права?

- Ты што, сынок? - нервова засмяялася Бярозка. - Вядома, маеш. Але толькi праз дзесяць дзён. Доктар прыпiсаў табе пасцельны рэжым. Каранцiн...

- Якi доктар? - узвiўся Клён. - Якi каранцiн? Ён раптам у здагадцы звузiў вочы, сярдзiта зморшчыў лоб.

- Ды вы з бацькам убiлi сабе ў галовы газетную пiсанiну пра вiрус з планеты Вар. Ха-ха! Чорны звер iдзе па Зямлi. Буслейка загiнуў. Вера Хрысцiнюк знiкла. Чарга - за вашым адзiным чадам, за Клёнам Дубровiчам. Ён можа звар'яцець, можа пакусаць суседзяў. А калi гэтак - садзi яго пад шкляны каўпак, пад замок. Быццам ён не чалавек, а марская свiнка.

- Што ты кажаш, сынок? - спалохалася мацi. - Ты - чалавек, чалавек. I не думай пра нас з бацькам што-небудзь благое.

- Так, я чалавек, сын чалавека, - рашуча перапынiў яе Клён. - I таму я зараз жа iду на вулiцу.

Ён зрабiў крок да дзвярэй, але мацi паклiкала:

- Гай! Адзiны!

Гай Дубровiч iмклiва ўвайшоў у пакой. Быў ён у доўгiм квяцiстым халаце, у мяккiх сандалях без заднiкаў. Ён узяў сына за руку, пагладзiў яе, прытрымаў.

- Табе трэба адпачыць, Клён, - сказаў Дубровiч-старэйшы. - Рэдка каму выпадала перацярпець такое. Слухай музыку, чытай кнiгi. Можаш з Чарлi згуляць у шахматы. Чарлi, дзе ты там? Iдзi сюды!

- Да д'ябла i шахматы, i вашага Чарлi, - вырваў руку Клён i крыкнуў робату, якi быў уваткнуў галаву ў прачыненыя дзверы:

- Убiрайся прэч, бляшанка!

- Нядобра так, - садзячы сына на канапу i сядаючы побач, сказаў Гай.

- А што ты лiчыш добрым? Што такое - дабрыня? - дзёрзка спытаў Клён.

- Добра, калi спакойна, - асцярожна, як маленькаму, растлумачыў бацька. - Добра, калi ўсiм добра. I табе, i мацi, i мне. Усiм.

- Чаму ж тады так шмат "ахвярнiкаў"? Чаму знiкла Вера? - Ва ўпор глядзеў на яго суровымi вачамi Клён.

- Ва ўсе часы знаходзiлiся людзi, якiм рабiлася цесна i няўтульна ў шкарлупiне арэха, iмя якому грамадства, - па-фiласофску ўдумлiва, трохi любуючыся сабой i сваёй эрудыцыяй, сказаў Гай. - Нават ВЭП...

Ды Клён не даў яму дагаварыць, ускочыў з канапы.

- Што - ВЭП! - з'едлiва i злосна выдыхнуў ён. - Няўжо ты не бачыш, што ўсюды так многа хлуснi? Усе гэтыя словы, усе гэтыя помнiкi. Зямля пакрыта хлуснёй, як непраходным балотам.

- Супакойся, - мякка сказаў Гай. - Усё-ткi на сённяшнi дзень ВЭП, пры ўсiх яе недахопах, вышэйшая i справядлiвейшая форма чалавечай цывiлiзацыi. Твае ж словы, такiя гарачыя i ўсхваляваныя - адвечная праблема адносiн бацькоў i дзяцей. Вырасцеш, сам станеш бацькам, i некалi твой сын таксама пачне крытыкаваць цябе. I гэта, павер мне, будзе балюча.

Але Клён не супакоiўся, не сеў на канапу, а, наадварот, падышоў да самых дзвярэй, узяўся за дзвярную ручку. Бярозка разгублена пазiрала то на сына, то на мужа. Ёй так хацелася, каб яны памiрылiся.

- Ты нiкуды не пойдзеш, - рэзка сказаў сыну Гай, таксама ўскочыўшы з канапы.

- З якой нагоды ў нашай сямейцы ўведзена каменданцкая гадзiна? па-блазенску, з непрыхаваным здзекам пацiкавiўся Клён. Ён быў вышэйшы ростам за бацьку, пазiраў на яго зверху ўнiз.

Ды Гай Дубровiч не стаў дыскутаваць, крыкнуў:

- Вярнiдуб! Каратыст! Да мяне! У пакой адразу ж увайшлi, сутыкнуўшыся плячамi ў дзвярах, два робаты.

- За тое, што мы вельмi добра адносiмся да Чарлi, Упраўленне Хатнiх робатаў накiравала да нас сваiх стажораў, якiя шэсць месяцаў будуць працаваць у нашай сям'i, - растлумачыла Клёну мацi i дадала: - Яны будуць працаваць бясплатна.

- Пагуляйце з маiм сынам у дамiно, - загадаў Гай.

- Слухаемся, Абаронца Робатаў, - сiнхронна адрапартавалi Вярнiдуб i Каратыст.

- Дык у цябе ўжо i тытул з'явiўся, - цямнеючы тварам, сказаў Клён бацьку. - I хатняя палiцыя пад рукою. А куды ж дзеўся плюралiзм? Дзе яго, бедненькага, шукаць? Можа, пад сталом?

Ён зрабiў выгляд, што нешта ўважлiва разглядвае пад шахматным столiкам.

- Усё робiцца для твайго шчасця, сын, - цвёрда прамовiў Гай Дубровiч i выйшаў з пакоя.

- Сынок, не крыўдуй на нас, але доктар Берг (у нас зараз новы сямейны доктар) параiў, каб ты дзён дзесяць пабыў дома. Аказваецца, вiрус з планеты Вар не выдумка, - хвалюючыся, страшэнна перажываючы, умольна зiрнула на сына Бярозка.

- Хочаце дамiно? Будзе вам дамiно, - быццам не пачуўшы яе слоў, бадзёра i нахабнавата рагатнуў Клён i, звярнуўшыся да робатаў, крутнуў пальцам каля скронi. - Як у вас наконт iнтэлекту, хлопчыкi?

- Норма, - сiнхронна выгукнулi тыя.

- Малайцы, - пахвалiў ён iх i нават не зiрнуў на мацi.

Бярозка, учарнелая ад крыўды i ўласнай бездапаможнасцi, хвiлiнку пастаяла пасярод пакоя, уздыхнула i цiха зачынiла за сабой дзверы. А на сына, на Клёна, быццам наплыў-навалiўся нейкi вясёлы, на мяжы з iстэрыкай, шал.

- Хто з вас Каратыст? - гучна ляпаючы костачкамi дамiно, амаль крычаў Клён. - Ты? Цi, можа, ты? Вы падобныя, як дзве жалезныя каструлi. А мой бацечка, значыцца, Абаронца Робатаў? Ха-ха. А цi ведаеце вы, каструлi, што ўсе мы: i я, i вы, i нават Абаронца Робатаў жывем на фальшывай планеце? Не ведаеце? Дык я вам трохi прапаласкаю мазгi, прабачце, клемы. Згода? Слухайце. Мы носiмся з ВЭП, як некалi барадатыя i вусатыя, а ў дадатак безбародыя, бязвусыя i абсалютна лысыя, адным словам, розныя мудрацы насiлiся з камунiзмам. Курыца не знесла нiводнага яйка, а кудахтання было на ўвесь свет. Разумееце?

Робаты, пазiраючы на Клёна, сiнхронна кiвалi галовамi. Аднак калi ён, тэмпераментна захапiўшыся сваiм маналогам, памкнуўся ўстаць з-за стала, адзiн робат балюча прыцiснуў яму нагу, другi паклаў на плячо цяжкую ўчэпiстую руку.

- Пiльнуеце? - пагардлiва ўсмiхнуўся Клён. - Сабачая ў вас, хлопчыкi, служба. Думаеце, уцяку, збягу? А я б i хацеў збегчы адсюль. Напрыклад, на Марс, на Вар. Там Аюс жыве, кароль жывёл. Не чулi пра такога? Ды адкуль вам пачуць.

- Гавары цiшэй, - раптам сказаў Вярнiдуб. Ён адрознiваўся ад Каратыста жалезнай трохкутнай заклёпкай на левым калене. У Каратыста якраз на гэтым самым месцы была медная заклёпка.