Василий Головачев - Волат на дарозе (на белорусском языке)

"Што за лухта?" - падумаў занепакоены Грэхаў. Патрымаўшы штурвал рукой, азiрнуўся. Дыега Вiрт спаў, патануўшы ў крэсле. Малчанаў пазяхаў, далiкатна прыкрываючыся далонькай. Праз хвiлiну i ён задрамаў, не раскладаючы крэсла. У кабiне панаваў утульны паўзмрок, якi ствараўся рассеяным водблескам пражэктараў.

"Дзiўна, што гэта яшчэ за шэпт? Галюцынацыi са слыхам?.."

- Адпачнi, - параiў Сташэўскi. - Дарога тут адна - на паўночны ўсход. Трэба будзе - пабуджу.

"Ён таксама нiчога не чуў?" Засмучаны Грэхаў уступiў месца камандзiру i адкiнуў суседняе крэсла, спаць захацелася непераадольна, i заснуў ён амаль iмгненна, забыўшы пра свае "галюцынацыi". Прыснiлася яму, што стаiць ён з Палiнай у нейкай жахлiвай чорнай цяснiне, аддзелены ад каханай шкляной сцяной. Палiна аддаляецца, твар яе трывожны, але яна маўчыць, а ён б'ецца ў сцяну, крычыць... Палiна робiцца ўсё меншая, тоне ў iмгле... Потым быў вар'яцкi бег па гулкiм металiчным памосце, уперадзе мiльгала белая плямка, i трэба было яе не ўпусцiць. I зноў цяснiна, а ў ёй глыбокая чорная рака, вада бурлiць i шыпiць каля сцен, ён плыве з апошнiх сiл, супрацiўляючыся, але яго нясе з галавакружнай хуткасцю да велiзарнай безданi (чамусьцi ён ведае, што наперадзе бездань), i ён нiчога не можа зрабiць...

Праз высiлак Грэхаў прачнуўся.

Танк стаяў. У кабiне ўсе спалi, акрамя Сташэўскага. Пражэктары былi выключаны, але тым не менш нейкi шараваты водблiск ляжаў на пульце i футаралах прыбораў. Танк застыў носам унiз на пахiлай вяршынi ўзгорыстага вала, бакi якога гублялiся ў цемрадзi вышчарбленай пiкамi скальнай грады. Наперадзе iшоў яшчэ адзiн вал, якi цьмяна адсвечваў золатам у святле сiгнальнага лiхтара. Вал быў складзены з трох пластоў лавы i здаваўся адхонным. Сташэўскi выключыў лiхтар, i тады над гэтым складкаватым валам устала серабрыстым воблакам асцярожнае рассеянае зiхценне...

- Горад? - шэптам спытаўся Грэхаў, адчуваючы, як мiжволi напружылiся мышцы жывата.

Сташэўскi азiрнуўся, звыклым жэстам прыгладзiў шорсткi чуб i ўступiў месца вадзiцелю. Цяпло яго рук сагрэла штурвал, i Грэхаў пачуўся больш упэўнены.

Танк нырнуў у калдобiну, перавалiў цераз ланцуг пляскатых пагоркаў у далiне памiж масiвамi i рушыў угору па базальтавым уздуццi. Пад'ём цягнуўся доўга, амаль раўнамерны i не надта стромкi, як здалося спачатку. I, не дабраўшыся да вяршынi вала, яны ўбачылi асобныя "будовы" Горада. Машына ўз'ехала на шырокую рыхлую паласу, што аблямоўвала Горад па перыметры, i замерла.

За паласой цягнуўся дзiўны празрыста-шкляны лес... не, не лес - сцяна льду, рассечаная частымi трэшчынамi i шырокiмi праходамi, сцяна ўзгорыстага льду, што сачыўся цяжкiм шэра-срабрыстым свячэннем. Найбольш моцнае свячэнне iшло ад падмурка сцяны, вышэй яно паступова слабела, i верх сцяны ўжо ледзь свяцiўся, быццам зацягнуты шыза-чорным попелам. Праходы ў сцяне, падобныя на цяснiны, былi не вузейшыя за вулiцы зямных гарадоў, i ўсе яны здавалiся пакрытыя вiльготнай блiскучай чарнечай, якую здалёку можна было прыняць за бяздонныя каналы з чорнай стаячай вадой.

Гулкая, насцярожаная цiшыня панавала ў Горадзе, вадаючы гратэскнаму "ледзяному" масiву няўлоўную празрыстасць эфемернага жыцця.

Грэхаў мiжволi замёр, захоплены, бадай, самай незвычайнай з усiх карцiн, бачаных iм раней на планетах iншых сонцаў... З задумлiвасцi яго вывеў Малчанаў, якi працiснуўся памiж крэслам i пультам паходнага вылiчальнiка.

- Ну што, паехалi? - пытальным тонам сказаў Сташэўскi.

Танк перасек адкрытую прастору да блакiтнаватай сцяны Горада. Зараз жа некалькi "павуцiн" нырнулi да iх з неба, быццам узнiклi з пустэчы.

Спачатку ў Грэхава з'явiлася дзiўнае i агiднае адчуванне, быццам на руках у яго па пяць мезенцаў. Потым ён адчуў погляд. У спiну цi, хутчэй, адусюль, з усiх бакоў на яго глядзеў нехта, у каго быў мiльён нябачных вачэй; нехта, валодаючы бязмернай магутнасцю; нарэшце, нехта невыказна, да жахлiвасцi чужы, чыя раўнадушнасць, грозная i выразная, затапiла ўсю прастору вакол... I яшчэ ён адчуў, што iх прысутнасць тут непатрэбна i непажадана гэтаму нябачнаму гаспадару Горада.

- Зашпiлiце рамянi, - рашуча сказаў Грэхаў. Марудзiць было нельга, i на размовы не заставалася часу.

На карме i на носе танка з рокатам высунулiся ажурныя вежкi эфектараў. На iмгненне ўвесь купал вежавага экрана зацягнула вясёлкавай плёнкай - i вось ужо пяцiсоттонная машына ледзь кранаецца гусенiцамi глебы, асноўную вагу танка прыняла на сябе, падтрымлiваючы яго, сiлавая падушка. Штурвал паслухмяна ўвайшоў у паз, "Мастыф" мякка набраў хуткасць i апынуўся ў Горадзе.

На першым павароце па незразумелай прычыне выйшаў са строю аўтамат магнiтных рытмаў, Грэхаў вылаяўся скрозь зубы, але танк ужо iмчаўся па гладкай струменiстай чарнечы "вулiцы", i рэактар працаваў на фарсажнай мяжы, i даводзiлася манiпулiраваць эфектарамi, замяняючы аўтамат, каб танк меў дастатковую абарону i ў той жа час дастатковае падтрымлiваючае поле; i жахлiва выў гамарадыёметр, што ўлавiў ачаг радыяцыi, якi невядома адкуль узяўся; i яшчэ нейкiя пабочныя гукi драбiлiся ў агульнай гукавой кашы, i ўсё гэта перабiваў лiпкi ўсеабдымны позiрк Горада, i таму часамi здавалася, што танк плыве ў страшнай бязважкай цiшынi, а наперадзе разяўляецца пякельная прорва i тады ўжо наогул даводзiлася спадзявацца на чуццё ды iнстынкты, яны адзiныя захоўвалi хуткасць чалавечых рэакцый.

Свячэнне серабрыста-празрыстых жыл i фiгур па баках дарогi злiлося ў туманную паласу, над якой вузкай звiлiстай стужкай цякла лiлаватая рака пасвятлелага купала неба...

Дваццаць кiламетраў, больш за тры чвэрцi дыяметра Горада, танк прайшоў на адной звiнячай ноце за чатырнаццаць хвiлiн, Грэхаў ужо лiчыў сябе героем, але раптам з-за чарговага павароту паказаўся адзiнокi "цiкаўнiк", якi падганяла выгнутая конусам "павуцiна", не святлiвы, чорны, падобны на лятучую труну. Паварочваць не было куды, тармазiць позна, i Грэхаў паспеў толькi да мяжы павялiчыць напружанне ахоўнага поля. Ён чакаў цяжкага ўдару i феерверку абломкаў, але нiчога такога не адбылося. Пры сутыкненнi ахоўнага поля з "цiкаўнiкам" на яго месцы раптам узнялося iскрыстае жоўтае полымя, разануўшы па вачах. Танк кiнула ўнiз i ўгору, i абвальны грукат выбуху дагнаў iх ужо на павароце. Азiрацца не было калi, Грэхаў толькi перакасiў плечы, утрымлiваючы машыну на восi дарогi, калi яе штурхнула паветраная хваля.

- Хутчэй! - унушальна сказаў ззаду Малчанаў, i потым Грэхаву здалося, што ён аглух.

"Павуцiна" над iмi ўспыхнула асляпляльным белым напалам, поле падтрымкi танка тут жа села, перакiнутае на абарону, танк на поўнай хуткасцi тыцнуўся ў чорную масу дарогi i зарыўся ў яе ледзь не па лабавую браню...

Грэхаў адчуў сябе складзеным з вострых вуглоў, што перашкаджалi адзiн аднаму. Хтосьцi лез у яго, рассоўваючы вуглы, i яны скрыпелi i вiшчалi, як металiчныя. Гэта ўразiла яго так, што ён не надта здзiвiўся, выявiўшы ў сабе здольнасць адчуваць светлавую гаму. Зялёныя агнi пульта, напрыклад, здалiся шаўкавiстыя i мяккiя, чырвоны аварыйны сiгнал быў шурпаты i пругкi, як шкура акулы, а срабрыстае свячэнне Горада здавалася рыхлае, сырое i патыхала гнiллю...