Л Дайнеко - Чалавек з брыльянтавым сэрцам (на белорусском языке)

- Я ведаю пра яго, - сказаў плазмоiд.

- Яшчэ лепш, калi ведаеш, - павесялеў Клён. - Быў Аюс мудрым каралём, з людзьмi i жывёламi размаўляў, а на Зямлi, на самай-самай шчаслiвай планеце, раптам анямеў. Не разумеюць яго зямляне. А можа, не хочуць разумець. Як ты лiчыш?

Але плазмоiд не адказаў, бо ў гэты самы момант з расчыненага акна аўтобуса, якi на поўнай хуткасцi абагнаў Клёна, вытыркнулася тонкая дзiцячая рука.

- Якi прыгожы шарык! - весела крыкнуў хлапчук-скарынiч з бел-чырвона-белым гальштукам на шыi i хацеў схапiць нiтку, ды плазмоiд увiльнуўся.

Ужо на паўдарозе Клён раптам прыпынiў веласiпед.

- Мы вызвалiм Аюса, а што далей? - раздумлiва сказаў ён. - Дзе знайсцi яму прытулак? У катэдж не павязеш, ды я й сам да бацькоў не вярнуся. Кепска, што няма Радаслава з Верай - яны б параiлi. Але ёсць, дарагi мой плазмоiд, ён хiтравата зiрнуў на плазмоiда, - Метэор, доктар Метэор. Так што паварочваем аглоблi i шпарым у Дом Пераўтварэнняў.

Доктар Метэор парывiста пайшоў насустрач Клёну, як толькi той адчынiў дзверы ягонага кабiнета.

- Вiтаю цябе, малады чалавек, - усхвалявана прамовiў ён, моцна абняў Клёна за плечы, пасадзiў на чорную скураную канапу, сам адступiў крыху ўбок, пачаў уважлiва разглядаць госця. Ад такога пiльнага, здавалася, усёпранiкальнага позiрку Клён сумеўся.

- Малайчына ты. Чуў пра цябе, - гаварыў мiж тым доктар. - Бачу душу тваю. Моцная. Светлая. Гэта ты разбiў помнiк самому сабе?

Клён кiўнуў галавой.

- Юрысты б сказалi, што гэта - хулiганскi акт, i былi б недалёка ад iсцiны. Але асабiста я твой учынак лiчу высокамаральным i грамадзянскiм. ВЭП, i гэта ўжо шмат для каго не сакрэт, пакрысе пакрываецца тлушчам, лакам, пазалотай. Калi гэтак пойдзе далей, на планеце зноў з'явяцца новыя правадыры, новыя генералiсiмусы, новыя маўзалеi. Няўжо стагоддзi не навучылi нас?

Доктар Метэор закрыў смуглымi ў чорных валасiнках рукамi вочы, амаль застагнаў.

- Ты быў на Вары, - казаў ён далей. - I твае сябры, якiх сёння ўжо няма, там былi. I вось нашы дамаседныя мудрацы распускаюць чуткi аб вiрусе з планеты Вар. Хлусня! Нiякага вiруса няма, хлопчык. Ёсць сум аб iдэале. Зразумеў? Ёсць неадольны чалавечы сум аб iдэале, аб вышэйшым прызначэннi людской расы. У чьга яно? Дзе яно? Хто i што клiча нас уперад? Вельмi няпростыя, скажу я табе, пытаннi. Ёсць такая прымаўка: "Анёлы i чэрцi нiколi не старэюць". Дык вось пытаннi аб прызначэннi чалавечым вечна маладыя, заўсёды актуальныя, iм не дадзена пастарэць. Асаблiва ў наш час.

- Шаноўны доктар, дапамажыце вызвалiць Аюса, - уставiў нарэшце сваё слова Клён i расказаў Метэору аб злых прыгодах караля жывёл.

- Гэта трэба зрабiць неадкладна! Неадкладна! - узгарэўся, закрычаў Метэор. - Вось яшчэ адно пацверджанне таго, што наша праслаўленая цывiлiзацыя робiцца глухой i бессардэчнай. Пытаеш, куды яго завесцi? У Тоўсты Лес. У РРР - Рэгiён Рэвалюцыйных Робатаў. Яны, робаты, толькi людзей не пускаюць у Тоўсты Лес. Грузавiк я дам. Сам сяду за руль.

Ён узбуджана захадзiў-забегаў па кабiнеце. Потым спынiўся, пляснуў сябе далонямi па лысай галаве.

- Мяне праз тыдзень будуць слухаць на Судзе Сумлення. Будуць дапытвацца, куды i як знiкла Вера Хрысцiнюк. Я iм скажу! Я скажу: "Паважаныя суддзi, яна не знiкла, бо яна кахае. Разумееце? Яна кахае, i гэтае каханне робiць яе вечнай. Цi кахалi вы? Праз пяць гадоў яна вернецца ў ваш, у наш тлум i смурод i, магчыма, навучыць усiх нас чысцiнi, чалавечнасцi. А сёння ўсе мы, паважаныя спадары суддзi, згубiлi памяць. Трэба неадкладна вярнуць яе, нашу памяць. Цалкам. Усю. Не толькi аб добрым i прыемным.

Вочы ў доктара Метэора натхнёна заблiшчалi. Ён, быццам змоўшчык, перайшоў на шэпт:

- У Тоўстым Лесе, дзе паселiцца наш Аюс, ёсць, кажуць людзi, Зялёная Постаць. Яна знаходзiцца ў дрыгве, не падступiцца. Робаты, воўкасабакi i балогы навечна перакрылi шлях да яе. Кажуць людзi, што той, хто хоць аднойчы б убачыў Зялёную Постаць, пачуў яе голас-звон, вярнуў бы ўсiм нам памяць. Не кнiжную, не кiношную i тэлевiзiйную, а памяць крывi, памяць душы, памяць пакаленняў. Так не хапае нам сёння гэтай жывой памяцi.

Метэор заплюшчыў вочы.

- Доктар! - Ускочыў са свайго месца Клён. - Дапамажыце мне!

- Што такое? - занепакоiўся, паклаў яму рукi на плечы Метэор.

- Дапамажыце адшукаць Зялёную Постаць.

- Але як? Пра што ты гаворыш? Там жа - РРР, Рэгiён Рэвалюцыйных Робатаў. Метэор сумна засмяяўся, сказаў:

- Супакойся, хлопчык.

- Ператварыце мяне ў пчалу, - цвёрда, патрабавальна зiрнуў яму ў вочы Клён. - Вы ж усё можаце. Загiнуў Радаслаў. Адышла Вера. Я - апошнi, хто быў на планеце Вар. Я хачу быць такiм, як яны. Вы сцвярджаеце, што няма вiруса планеты Вар. Не буду з вамi спрачацца. Але вы самi пiсалi пра пакаянне i ахвяру. Я чытаў. Я ўсё чытаў, што вы пiсалi. Я адчуваю, што мне сёння добрая сотня гадоў, - столькi я перажыў i перадумаў.

- Табе яшчэ няма шаснаццацi, хлопчык, - цiха, стараючыся захаваць спакой, хоць голас уздрыгваў ад хвалявання, прамовiў Метэор. - Закон ВЭП забараняе такiм, як ты, пераўтварацца. Гэта небяспечна, вельмi небяспечна. Ты проста не выйдзеш на плюсавое пераўтварэнне. Зразумеў?

- Ператварыце мяне ў пчалу, - стаяў на сваiм Клён, ужо нават з нейкiм выклiкам i пагрозаю. - Я знайду Зялёную Постаць, я адкрыю яе тайну. Вы ж самi толькi што казалi, што планеце i ўсiм людзям не хапае жывой памяцi. Паверце, я не баюся, бо ўжо даўно рыхтаваў сябе да нечага падобнага.

Увесь гэты час доктар Метэор з разгубленасцю, здзiўленнем i радасцю глядзеў на яго i, сашчапiўшы рукi, пахрустваў доўгiмi пальцамi.

- Вы казалi аб чалавечым прызначэннi, - працягваў Клён. - Калi я нават не вярнуся, я буду такi шчаслiвы... Я хачу, каб жыла наша планета, жыла Беларусь. Ператварыце мяне ў пчалу, i мiма робатаў i воўкасабак я пралячу ў РРР, усё зраблю... - Ён ледзь не плакаў.

- Хлопчык, мiлы, я не магу, - пачаў быў доктар Метэор, але раптам апусцiўся на каленi, узяў Клёнавы рукi ў свае, глухiм пераселым голасам сказаў: - Кляруся табе, што ты станеш пчалой i зноў выйдзеш на плюсавое пераўтварэнне. Клянуся, што я разаб'юся ў пыл, буду начаваць у лабараторыi, але прыдумаю, знайду шлях i спосаб твайго вяртання. Толькi трэба будзе чакаць, чакаць i спадзявацца. Вытрымаеш? Я ж, клянуся, датуль не памру, пакуль не адшукаю спосаб твайго вяртання.

...Ён зрабiўся пчалой, ён ляцеў у Тоўстым Лесе. Для таго каб сабраць адзiн кiлаграм мёду, яму патрэбна было праляцець трыста тысяч кiламетраў, сесцi на дваццаць мiльёнаў кветак. Гэта было вышэй ягоных сiл, ды ён, вядома, i не iмкнуўся да такiх лiчбаў i рэкордаў. Галоўнай мэтаю заставалася Зялёная Постаць. Ён бачыў зграi воўкасабакаў - ашчэраныя пашчы, з якiх цячэ шэра-жоўтая слiна, вострыя зубы, шалёныя вочы... Там, дзе праходзiла, прабягала такая зграя, знiкала на нейкi час усялякае жыццё. Недзе праз суткi ён убачыў, як да самага памежку балота пад'ехаў блакiтны тупарылы грузавiк, як з кабiны выйшаў стомлены доктар Метэор разам са сваiм напарнiкам (плазмоiд лётаў над iмi), адчынiў фургон, выпусцiў Аюса. Адразу ж адусюль павытыркалiся насцярожаныя робаты - з кустоў, з-пад карчоў, адзiн вылез нават з капы сена, i зеленаватыя вiхурыстыя касмылi тырчалi на ягонай галаве i спiне. Аюс нетаропка пайшоў у балота. Доктар Метэор памахаў яму рукой, пастаяў i паехаў у бок Менска.