Владимир Орлов - Краявiд з ментолавым пахам (на белорусском языке)

Я згадваў ужо рэчавыя доказы падарожжаў, што пачалi з'яўляцца пасля альпiйскага гатэля. Iх калекцыю адкрывала светла-лiловая кветка, часцiнка сухога букета з бяссмертнiкаў i макавых галовак, якi стаяў на столiку ў нумары, чыю палову займаў той самы неабсяжны ложак, што паднялi з далiны шрубалётам.

А ўчора ўраннi я апынуўся дома з гадзiннiкам, на якi паглядаю, пiшучы гэтыя радкi. На iм няма нiводнае лiчбы: тры стрэлкi рухаюцца непасрэдна над вантробамi механiзма, а той непрыкрыта анатамуе матэрыю часу, прымушаючы ўладальнiка вызначаць гадзiны i хвiлiны пераважна iнтуiтыўна. Я не стаў бы iсцi ў заклад, што кожная з трох стрэлак заўсёды мае аднолькавую хуткасць. Вiдаць, я болей упэўнены ў адваротным.

Такi падарунак Яна зрабiла мне ў турэцкiх кварталах Заходняга Берлiна, куды ўвечары турыстам рэкамендуюць не завiтваць. Мы рызыкнулi, i нiчога надзвычайнага з намi не прычынiлася, хоць я i палiчыў за лепшае спынiць таксi i адарвацца ад кампанii маладых туркаў, што дружна выйшла следам за намi з пiцэрыi, пагатоў, Яна была тым разам з серабрыстай "марсiянскай" фрызурай. Асаблiва мне не спадабаўся той высокi, са шнарам на левай шчацэ, бо кожны ягоны позiрк як быццам зрываў з Яе частку адзення. У таксоўцы я ўздыхнуў з палёгкаю, а Яна, здаецца, з не меншай палёгкаю, зацягнулася цыгарэтай.

Калi не памыляюся, я пiсаў пра новы гадзiннiк. Дапускаю, што тут больш дарэчным будзе вызначэнне "компас", i з абсалютнай дакладнасцю магу сцвярджаць, што мне даспадобы назiраць за каляровымi жывымi шасцярэнькамi трыма сiнiмi, дзвюма чырвонымi i некалькiмi залацiстымi - назiраць i здагадвацца, якая зараз гадзiна i паводле якога часу.

Сёння на вулiцы, каля паштамта, я спаткаў былога аднакурснiка, i ён падаўся стварэннем значна менш рэальным за таго рослага турка.

Тэлефон у кватэры звонiць неверагодна рэдка (звычайна блытаюць нумар), але калi пра мяне знячэўку ўспамiнаюць у нейкай рэдакцыi, я здзiўляюся глыбей, чым калi б патэлефанавалi з той пiўнушкi, дзе футбольны заўзятар разрадзiў абойму ў тэлеэкран над стойкаю.

Днямi я зноў знайшоў лiсток з дзiцячым малюнкам i каструбаватымi лiтарамi, i мне зрабiлася шкада iх аўтара. Потым падумалася, што ён таксама меў магчымасць падарожнiчаць з Ёю, i наведала невядомае раней пачуццё, якое не магло быць нiчым iншым, апрача рэўнасцi. Розум казаў, што нельга раўнаваць да мiнулага, да таго, што адбывалася да "нашай эры", але я зманю, сказаўшы, быццам не мучыўся i не трапляў пад уплыў думак, што гаспадар маёй кватэры быў не першы i не ягоная рука пакiнула лiсток з малюнкам. Напэўна, iх было шмат тых, хто здаваў i наймаў цiхую аднапакаёўку i вандраваў з Ёю...

Як вы бачыце, атрутнае насенне рэўнасцi давала ўсходы...

Яна павiнна быць толькi маёй.

Я не буду пакiдаць такiх, як мой папярэднiк, распiсак у бездапаможнасцi i з сумнеўным падтэкстам хаваць iх памiж старонак "Жыцця iдыёта".

Каб не быў лiтаратарам, я б з задавальненнем вызвалiў сябе ад пiсання тэксту, якi вы чытаеце. Але мая прафесiя - слова, i мой намер цвёрды захаваць ёй вернасць да самага канца.

Будзе несумленна прамаўчаць яшчэ пра адно, даволi, на першы погляд, дзiўнае здарэнне. Сёння, пасля той выпадковай сустрэчы паблiзу паштамта, мне заманулася праехацца на лiфце. Жаданне ступiць у кабiну, нацiснуць на кнопку i пачуць, як за плячыма са шматзначным гудам сыходзяцца палавiнкi дзвярэй, апанавала настолькi, што праз пяць хвiлiнаў я ўжо заходзiў у пад'езд найблiжэйшага дома, якi мусiў мець лiфт.

Лiфт аказаўся старамодным, яго дзверы зачынялiся пафарбаванай у зялёны колер звычайнай металёваю ручкай. З дзiцячай нецярплiвасцю я ўтапiў у панель сцёрты кубiк з нумарам самага высокага паверха, i старая, спярэшчаная ад падлогi да столi непрыстойнымi надпiсамi кабiна, падстукваючы на стыках, папаўзла ўгору.

Магчыма, вас таксама калi-небудзь пераведвала жудлiвае адчуванне, што паводзiны лiфта, ва ўладзе якога вы апынулiся, выходзяць за рамкi iнструкцыяў i ён падазрона жвава набiрае разгон, пагражаючы не толькi не выпусцiць вас на патрэбнай пляцоўцы, але i наогул падняцца вышэй за апошнi паверх. Такое пачуццё часам узнiкае i ў вагоне метро, асаблiва калi напярэдаднi прачытаеш якую-небудзь аповесць пра цягнiк, што не выйшаў з горнага тунеля. Але ў метро вакол людзi, i прадчуванне iмавернасцi прарыву гэтай рэальнасцi не вельмi выразнае.

У замкнёнай капсуле лiфта, зазвычай сам-насам з сабою, пачуццё такой верагоднасцi ў мяне абавязкова абвастралася i нярэдка стварала ў грудзях зону пякучага вакууму. Калiсьцi з усяго гэтага вырасла маё апавяданне пра чалавека, што вёў з лiфтам небяспечныя гульнi, пакуль той не падняў яго да кватэры, за дзвярыма якой героя чакаў ягоны двайнiк.

Не, сёння я не сустрэўся нi з двайнiком, нi ўвогуле з нечым звышнатуральным i згадваю гэты выпадак выключна дзеля паўнаты карцiны.

Педантызм - не мая рыса, аднак я iмкнуся не прапусцiць нiчога iстотнага, а таму павiнен занатаваць яшчэ адну немалаважную дэталь. Рэч у тым, што я не проста не ведаю Яе iмя. Вяртаючыся з падарожжаў, я не магу яго ўспомнiць. Я мушу пакуль скарыцца i з тым, што не здольны, нават у агульных рысах, аднавiць нашы размовы. У памяцi затрымлiваецца адно ўспамiн пра голас - малады i абвалакальны, надзелены талентам iмгненна зрабiць утульным любое месца, дзе мы апынаемся.

У такiм разе мяне можна абвiнавацiць у тым, што, называючы рэальнасць падарожжаў жывейшаю за гэтае жыццё, я самому сабе супярэчу. У сапраўднасцiне. Проста iснуе зона, уваход у якую будзе вольны, калi я зраблю апошнi крок. Вельмi прыблiзна гэта можна параўнаць з адчуваннямi чалавека, якi ведае, што неўзабаве да яго вернецца страчаны слых. Як там, у вершы:

I брамка ў сад

адчынiцца сама,

як соннiк

на старонцы зачытанай...

Адначасова з гэтымi нататкамi напiсаны мiнiмум неабходных лiстоў. Iх разашле адзiн з нешматлiкiх знаёмых, якi не забыў майго тэлефоннага нумара.

Яна папярэджаная: я гатовы.

Магчыма, гэта адбудзецца не адразу, i я запасаюся вытрымкай.

У кагосьцi з фантастаў ёсць такая навела. У горадзе ствараецца турбюро, дзе запрашаюць наведаць iншую планету - усiм падобную да нашай, але, як пераконваюць турыстычныя праспекты, яшчэ не кранутую злом зямной цывiлiзацыi. Герой бярэ бiлет у тую зялёную iдылiю i разам з астатнiмi ахвотнiкамi сядае ў аўтобус, якi прывозiць iх не на месца старту касмалёта, а на звычайную лясную галявiну. Заместа камфортнае пачакальнi - спехам збiтая са свежых дошак стадола, негабляваныя лаўкi i пасыпаная пiлавiннем падлога. Людзi цярплiва чакаюць i нарэшце пачынаюць здагадвацца, што iх класiчна абвялi вакол пальца. Герой далучаецца да тых, хто патрабуе адчынiць выхад. Вярнуўшыся ў аўтобус, ён бачыць, як стадолу залiвае блакiтнае святло. Людзi кiдаюцца назад, але за дзвярыма з крывых аполкаў iх сустракаюць пустыя лаўкi.

Я не вярнуся ў аўтобус.

Не буду рабiць выгляду, быццам мяне не займае пытанне, застанецца мой ложак пустым цi на iм знойдуць маё цела. Вам вядома, якi варыянт задавальняе мяне болей.

Сёння я выняў з кнiгi вучня Блавацкай апошнюю закладку: "У момант смерцi, калi свядомасць ужо знаходзiцца ў тонкiм свеце, а розум працягвае дзейнiчаць яшчэ ў фiзiчным целе, чалавек за некалькi секунд пражывае ўсё сваё зямное жыццё".

Гэта не пра мяне.

Я заўсёды лiчыў, што прыз любога падарожжа - вяртанне. Я хачу калi-небудзь вярнуцца. Можа, гэта здарыцца ў адным з нашых падарожжаў, i разам з Ёю я выкуру тут рытуальную цыгарэту з зялёным паскам на фiльтры.

Мой рукапiс наблiзiўся да канца.

У мяне настрой, як перад ад'ездам у далёкую вандроўку.

Зараз я пастаўлю на прайгравальнiк кружэлку Шапэна i лягу.

Я не ведаю Яе iмя, але адчуваю, што вельмi хутка, магчыма, нават у гэтую ноч, пачую яго.